Rodzice wychowujący dzieci otrzymają 3 świadczenia „aktywny rodzic” – zmiany już od 1 października 2024 r.

Rodzice wychowujący dzieci w wieku żłobkowym mają obecnie prawo do dwóch świadczeń:

• rodzinny kapitał opiekuńczy oraz
• dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Warto przypomnieć, że świadczenie te wprowadziła ustawa z 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (Dz. U. z 2023 r. poz. 883), która weszła w życie 1 stycznia 2022 r. Natomiast dofinasowanie jako uzupełnienie rodzinnego kapitału opiekuńczego przewiduje ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3 (Dz. U. z 2024 r. poz. 338, z późn. zm.).

Przeczytaj też:

• Oświadczenie, że drugi rodzic nie będzie korzystał w tym samym czasie z urlopu rodzicielskiego – dlaczego się je składa
• Wniosek o wykorzystanie 9-tygodniowej części urlopu rodzicielskiego dla pracownika – ojca dziecka
• Rezygnacja, a następnie powrót do korzystania z urlopu rodzicielskiego
• Urlop ojcowski: czy może rozpocząć się i zakończyć w trakcie tygodnia
• Podstawa wymiaru urlopu ojcowskiego
• Urlop macierzyński, rodzicielski oraz ojcowski dla pracownika adoptującego dziecko – jaka będzie wysokość zasiłków

Rodzinny kapitał opiekuńczy to świadczenie, które jest wypłacane rodzicom na pokrycie kosztów opieki nad drugim dzieckiem w okresie od 12. miesiąca życia tego dziecka do końca miesiąca, w którym dziecko to kończy 35. miesiąc życia.

Maksymalna wysokość kapitału to 12.000 zł na dziecko w wysokości 500 zł lub 1.000 zł miesięcznie.

Prawo do tego kapitału nie jest uzależnione od dochodu rodziny.

Dofinansowanie to z kolei świadczenie przeznaczone dla rodziców, których dzieci są objęte opieką instytucjonalną w wyżej wymienionych instytucjach opieki.

Przysługuje ono na dziecko, które uczęszcza do instytucji opieki i nie korzysta z rodzinnego kapitału opiekuńczego.

Wysokość tego dofinansowania to 400 zł miesięcznie, ale nie więcej niż wysokość opłaty ponoszonej przez rodzica za pobyt dziecka w instytucji.

Rodzic może otrzymać takie dofinansowanie przez okres uczęszczania dziecka do żłobka, klubu dziecięcego lub objęcia opieką przez dziennego opiekuna.

Ponieważ te wsparcia są niewystarczające rząd przygotował projekt ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic".

Przeczytaj też:

• Urlop rodzicielski dla ojca dziecka w czasie urlopu wychowawczego
• Jak ustalić, od kiedy rozpoczyna się urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego
• Przerwanie urlopu rodzicielskiego i powrót do pracy – co z wypłatą zasiłku

Projektowana ustawa o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic"wprowadza do systemu prawnego trzy świadczenia „aktywny rodzic”, wspierające rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka:

1) świadczenie „aktywni rodzice w pracy”,

2) świadczenie „aktywnie w żłobku” oraz

3) świadczenie „aktywnie w domu”.

W ustawie zostały określone warunki nabywania prawa do powyższych świadczeń oraz zasady przyznawania i ich wypłacania. Ustawa ma na celu ułatwienie rodzicom dziecka i innym osobom wypełniającym funkcje rodzicielskie pogodzenie zadań związanych z rodzicielstwem z aktywizacją zawodową.

Jak uzasadniają autorzy projektowanej ustawy jest ona częścią programu „Aktywny Rodzic” – systemowej strategii wspierania rodziców w skutecznym łączeniu ról rodzinnych z aktywnością zawodową. Ponadto jest kompleksowym podejściem do wspierania rodziców dzieci w tzw. wieku żłobkowym, zapewniając im różnorodne formy wsparcia w zależności od ich potrzeb i sytuacji życiowej.

Każde z wprowadzanych tych 3 świadczeń pełni inną funkcję.

To świadczenie jest kierowane do aktywnych zawodowo rodziców dziecka, ma więc charakter aktywizacyjny. Tutaj, jak podkreślają autorzy przesłanka aktywności zawodowej na minimalnym, wskazanym w projekcie ustawy poziomie, co do zasady, będzie dotyczyć zarówno matki, jak i ojca dziecka. Z kolei wymóg ten będzie dotyczył tylko jednego rodzica wyjątkowo – to jest tylko w przypadku deklarowania przez niego samotnego wychowywania dziecka.

To świadczenie ma zastąpić obecnie funkcjonujące dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Świadczenie „aktywnie w żłobku” będzie przysługiwało rodzicom, przez których rozumie się również opiekunów prawnych oraz inne osoby, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem (przykładowo osoby sprawujące na dzieckiem pieczę zastępczą).

Świadczenie „aktywnie w żłobku” będzie przysługiwało na dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego albo jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna, nie dłużej jednak niż do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia. Wyjątkowo, gdy po tym okresie dziecko nadal będzie uczęszczało do instytucji opieki, ze względu na brak możliwości lub utrudnioną możliwość objęcia go opieką przedszkolną, świadczenie „aktywnie w żłobku” będzie przysługiwało nie dłużej niż do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 4. rok życia.

Zostanie podniesiona maksymalna wysokość świadczenia z 400 zł miesięcznie do 1.500 zł miesięcznie na dziecko, ale nie więcej niż kwota ponoszonej opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki. Ma to zachęcić rodziców w wieku żłobkowym do korzystania z powyższych instytucji opieki oraz podmioty zainteresowane (j.s.t., przedsiębiorców) do tworzenia nowych miejsc opieki.

W związku z tymi zmianami projekt ustawy uchyla o wiele mniej korzystne przepisy o dofinansowaniu obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna zawarte w ustawie z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.

To świadczenie „aktywnie w domu” przysługuje na analogicznych zasadach co obecnie funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy. Różnica będzie taka, że świadczenie „aktywnie w domu” będzie można uzyskać na każde, w tym na pierwsze i jedyne dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Jest to wsparcie kierowane do tych rodziców dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia, którzy nie będą uprawnieni lub z własnej woli nie zdecydują się na skorzystanie ze świadczenia „aktywni rodzice w pracy” lub „aktywnie w żłobku”, gdyż w szczególności pozostaną nieaktywni zawodowo lub ich dziecko nie uczęszcza do instytucji opieki.

Projekt ustawy uchyla ustawę z 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym, która przewiduje mniej korzystne świadczenie niż proponowane w projekcie, przy jednoczesnym zachowaniu praw nabytych, tj. zagwarantowaniu rodzicowi prawa do zachowania wcześniej przyznanego rodzinnego kapitału opiekuńczego z możliwością przejścia przez tego rodzica na nowe świadczenie, jeżeli jest ono dla niego bardziej korzystne (np. aktywni zawodowo rodzice pobierający rodzinny kapitał opiekuńczy będą mogli zrezygnować z tego świadczenia i ubiegać się o świadczenie „aktywni rodzice w pracy”).

Wybór jednego z trzech powyższych świadczeń będzie zależny od decyzji rodzica. Jednak na to samo dziecko, za dany miesiąc, może być wypłacone tylko jedno ze świadczeń.

Pomimo tego, że rodzic będzie miał możliwość skorzystania z jednej formy świadczenia, to będzie także możliwość wielokrotnej zmiany świadczeń, tj. rezygnacji z jednej formy wsparcia i przejścia na drugą, z zastrzeżeniem, że w danym miesiącu na dane dziecko rodzic będzie mógł pobierać tylko jedno z wybranych przez siebie świadczeń.